साङ्ख्य दर्शनका कोणबाट उपन्यासको विश्लेषण
मिति २०७६।०५।१४ सिर्जनशील लोकतान्त्रिक प्रतिष्ठान पोखराको नियमित कार्यक्रम अन्तर्गत आज शनिवार राजेश्वर देवकोटाका उपन्यासमाथि विमर्श कार्यक्रम सम्पन्न भएको छ । कार्यक्रममा संस्थाका आजीवन सदस्य श्री डा.टीकाराम आचार्य ‘आरुणि’ले आफ्नो ‘राजेश्वर देवकोटाका उपन्यासमा साङ्ख्य दर्शन’ शीर्षकको विद्यावारिधि शोधप्रबन्धको सार प्रस्तुत गर्दै साङ्ख्य दर्शनका आधारभूत अवधारणाका आधारमा देवकोटाका उपन्यास विश्लेषण गरिएको बताएका थिए । साङ्ख्य दर्शन द्वैतवादमा आधारित रहेको र यसका मूल तव प्रकृति र पुरुषका विशेषताका आधारमा पहिलोबाजि समालोचना कर्म गरिएको धारणा उनको रहेको थियो । देवकोटाका उपन्यासको विश्लेषणका क्रममा २८ वटा दार्शनिक विशेषता सघन रुपमा पाइएको उनको जिकिर रहेको थियो । देवकोटाका आठवटा औपन्यासिक कृतिमध्ये चारवटा उपन्यासमा साङ्ख्य दर्शनको घनत्व बढी पाइने र दर्शनको प्रभावका आधारमा तिनको वर्गीकरण पनि गर्न सकिने उनको विचार रहेको थिायो । उनले भनेका छन् ः “आध्यात्मिक ज्ञान र साङ्ख्य दर्शनको वैराग्य सम्बन्धी विचार प्रखर मात्रामा प्रस्तुत गर्ने ‘पूर्वकथा’ पहिलो कोटिको उपन्यास हो । त्यस्तै त्याग, कर्मशी...